Rynek energii elektrycznej w Polsce jest złożony i obejmuje różne rodzaje rynków, z których każdy pełni specyficzne funkcje. Można wyróżnić trzy podstawowe segmenty hurtowego obrotu energią elektryczną: rynek kontraktowy, rynek giełdowy i rynek bilansujący.
Rynek Kontraktowy Energii Elektrycznej
Jest to główna forma handlu energią elektryczną, zarówno detalicznego, jak i hurtowego. Obrót energią elektryczną odbywa się bezpośrednio między uczestnikami rynku w formie zawieranych umów sprzedaży energii (USE). Warunki handlowe kontraktu, takie jak ceny, ilość i terminy dostaw, są wynikiem negocjacji między stronami. Kontrakty bilateralne są zawierane w celu zmniejszenia ryzyka związanego z wahaniem cen i zapotrzebowania.
Rynek Giełdowy Obrót Energią w Polsce
Obrót giełdowy jest prowadzony w formie standardowych transakcji lub kontraktów na giełdzie energii. W Polsce obrót ten realizowany jest w ramach Giełdy Energii S.A. (GE). Giełda energii działa jako pośrednik w handlu energią, a obrót giełdowy obejmuje transakcje zawierane w dobie poprzedzającej dobę handlową (rynek dnia następnego – RDN) oraz obrót standardowymi kontraktami na dostawy energii w okresie miesiąca lub dłużej (rynek terminowy).
Giełda energii pełni funkcje operatora handlowego, a w miarę rozwoju może przejąć również funkcję operatora handlowo-technicznego. Giełda Energii S.A. uruchomiła rynek transakcji bieżących w formie RDN, a w przyszłości planowane jest uruchomienie rynku dnia bieżącego (RDB) oraz rozwój rynku terminowego.
Rynek Bilansujący w Systemie Energetycznym
Na rynku bilansującym operator systemu przesyłowego (OSP) dokonuje ostatecznego zbilansowania produkcji i zapotrzebowania, uwzględniając kontrakty i transakcje zawarte wcześniej przez uczestników rynku oraz złożone oferty bilansujące i ograniczenia systemowe. OSP zapewnia uczestnikom rynku bilansującego (URB) fizyczną realizację zgłoszonych umów kupna-sprzedaży energii (USE) zawartych na rynku energii.
Uczestnikami rynku bilansującego mogą być wytwórcy i odbiorcy energii elektrycznej, przedsiębiorstwa obrotu oraz giełdy energii. Wytwórcy energii mogą zgłaszać do uczestnictwa w rynku bilansującym dwa typy jednostek grafikowych wytwórczych: aktywne (JGwa) i pasywne (JGwp). Rozdział obciążeń dokonywany przez OSP jest kluczowym zadaniem bieżącego sterowania ruchem systemu przesyłowego.
